Islak kibriti tutuşturmak aslında kolay
Çeşitli edebiyat dergilerden tanıdığımız öykücü Akif Hasan Kaya, hayatın imbiğinden geçirip süzdüğü öyküleri 'Islak Kibritler' adıyla bir araya getirdi. Okur Kitaplığı tarafından yayımlanan kitapta, hayata, ölüme, savaşa, inanca, dostluğa ve dahi birçok şeye dair okuyanda iz bırakacak birçok cümle var.
SÖYLEŞİ: MERVE KOÇAK KURT | 18 EYLÜL 2012
Şu günlerde her şey Siyah'ta anlatıldığı gibi sanki: 'Şimdi dağları gözlerken? Kardeşin kardeşe ettiği...' Öykünüzde, 'Namlulara gül sürülmüyordu; olmuyordu işte. İçinde harabe bir hudut...' demişsiniz. 'Hüzün, hüzün, sadece hüzün...' Hüzün yakışıyor mu şimdilerde öyküye bu kadar? Peki ya gerçek hayata?
Ben, bahsettiğiniz öyküde yalnızca bir şeyleri hatırlatarak dikkatleri o yöne çevirmeye çalıştım. Öykünün içeriğinden söz etmeye gerek yok. Söylemek istediklerimi öyküde dile getirmeye çalıştım zaten. Burada önemli olanın yaşanan problemleri, çatışmaları edebiyat meselesi yapmak, edebiyatın gündemine taşımak olduğunu düşünüyorum. Çağımıza başkaca nasıl tanıklık yapabiliriz ki? Diğer taraftan hüzün zaten bizim geleneğimizde çok sağlam köklere sahip bir kavram. Özellikle tasavvufi geleneğin temeli hüzündür denilebilir. Böylesi köklü ve kadim kavramlar, bahsettiğiniz öykümdeki gibi ağır meselelerde elbette ön plana çıkıyor. Hüznün yakışması, eğreti durması bizimle alakalı galiba. Her şey samimiyetten geçiyor.
'Akıp giderken avuçlarımdan babam, annem, ablam... Bir avuç kumu kaç yıl tutabilirsiniz elinizde?' diye sormuşsunuz Kum öykünüzde. Bir savaş dramını yazarak anlatmışsınız. Yazar, yazdıklarını ne kadar yakınlaştırabilir okura? Bunu yapmak vicdani bir borç mudur yazan için?
Bir savaşın dramını anlatmak fazla iddialı olur, sadece savaşın bir insanda yarattığı tahribatı, hatta tahribatlardan sadece birini anlatmaya çalıştım. Bir Müslüman olarak, çevremde olup bitenlere duyarsız kalmam mümkün değil zaten. Yaşadıklarımız yazdıklarımızı besliyor malum. Öykünün kurgusu içinde, olayı en iyi şekilde anlatmanın yollarını aramak lazım. Okuyan, okuduğunun kurgu olduğunu bilerek okuyor. Bir taraftan da öykü ona bir şey anlatıyor, bir şey gösteriyor. Burada inandırıcılığı artırmak, öykünün bileşenlerini iyi kullanmaktan geçiyor. Borç olup olmadığı bireysel bir seçim, bir tutumdur. Borçtur ya da değildir diyerek başkalarını bağlayacak şekilde konuşmak istemem. Ama benim meseleye nasıl baktığım zaten öykümden anlaşılıyor.
Hala yürekte açtığı yaralar derin
Yazarlar kendi cümleleriyle vurulmalı! Örtü'deki cümlelerle sorayım ben de size: 'Belki de cümleler sadece kulak tıkaçlarından ibarettir, cümleler bir gün bitiverir mi bilemiyorum. Sözü bu kadar ayağa kim düşürdü?' Hakikat, cümlelerle üstü örtülebilen bir şey midir ki? Üstümüze örtülen bu 'örtü'leri kim kaldıracak?
Bahsettiğiniz öyküde, kendi yapıp ettiklerimi sorguladım. Ve bu sorgulama devam ediyor, bitmiş değil. Buradaki temel çıkış noktam, acaba yazdıklarımla okuyucuyu sınırlıyor muyum? Duymaları, görmeleri gerekenleri engelliyor muyum? Bir şeyleri anlatmaya çalışırken, bunu tam beceremediğim için örtüyor muyum? Öykünün ismi de buradan mülhem zaten. Hakikat, hakikattir. Benim söylediklerim ona bir şey yapmaz, yapamaz. Aslında ben böyle bir melese karşısında kendi konumumu tartışmaya açıyorum. Örtüleri, haksızlık ve zulüm karşısında kendisini konumlandıranlar açacak. Başta Müslümanlar olmak üzere, insan olarak yaratılmış herkes...
Yok adlı öykünüzdeki şu cümleler çok çarpıcı: 'Hiçbir şey değişmiyordu, yine aynıydı işte; okul önlerinde birikmeler... yüzlere kapanan kapılar... ikna odaları... Haydi; yine; kolkola; sloganlar... Zemheri bir soğuk vardı. Üşüyordum. Sıcak yuvalarımızdan çıkamıyorduk. Meydan boştu, çın çın... Kol kola yürüyenler; sloganlar; slogan atanlar yoktu. Üşüyordum.' Hâlâ üşüyor musunuz, diye sorsam ve sebebini...
Yaptığınız alıntının göndermeleri herkesçe malum. Öykünün çözümlemesine girmeye gerek yok. Ama belki kısaca söyleyecek olursak, bütün olup bitene söyleyecek sözüm, yapacak eleştirilerim vardı ve bunları öykünün üzerinden söyledim. Hâlâ üşüyor muyum? Öyküde bahsettiğim şeyler geçip gitmiş olsa da, yüreklerde açtığı derin yaralar henüz kapanmadı, iyileşmedi. Bundan başka, mecazi olarak bizi üşütecek çok şey var. İnsan olmaklığımız... Üşümemiz.
Öykü, dostlarla yolculuktur
Kurt, Çalar Saat gibi psikolojik yönü ağır basan öyküleriniz de var, Koku, Fısıltı gibi şiirsel bir dille yazdığınız öyküleriniz de... Kimlerin izini sürdünüz öyküde? Gerek Dünya gerekse Türk Edebiyatı'nda en çok hangi yazarlar 'deniz feneri' oldu sizin için?
Seleflerimizin hemen hepsinin az veya çok katkıları vardır muhakkak. Ama bunun yanında dostluklarını dünyalara değişmeyeceklerim de var elbette. Başta, yazı hayatımı kökünden değiştiren, şekillendiren Cemal Şakar var. Çizgileri, sohbetleri ve yazdıklarıyla yolumu aydınlatan Hasan Aycın'ı mutlaka anmam gerekir. Dostluğunu, yol arkadaşlığını çok önemsediğim sevgili Aykut Ertuğrul'dan bahsetmeden olmaz. Ve tabii isimlerini zikredemediğim diğer dostlar... Öykü bir yolculuk ve ben yol arkadaşlarımdan razıyım. Allah da onlardan razı olsun.
Neden -öyle bir öykü olmamasına rağmen- kitabınızın adı 'Islak Kibritler' ve de 'Islak Kibritler'in tutuşması bu kadar zor mu?
Islak Kibritler bir öykünün ismi değil ama bir öyküde geçiyor. Kitaba bir öykünün adını vermek, onu öne çıkarmak diğer öykülere haksızlıkmış gibi geliyor bana. Yapmak istediklerimin tamamını kuşatacak bir isim vermek daha uygun geldi. Islak Kibritler'in bir imge olarak okuyucuda yapacağı çağrışıma müdahale etmek istemem. Her okuyucu muhayyilesinde kendine göre bir karşılık bulacaktır. Islak Kibritler'in tutuşması zor değil aslında. Ama önce kurutmak gerekir.
Islak Kibritler
Akif Hasan Kaya
Okur Kitaplığı
2012
136 sayfa
http://yenisafak.com.tr/kitap-haber/islak-kibriti-tutusturmak-aslinda-kolay-24.09.2012-410076